Akiwa mtoto wa听kupangwa, Dena M. Chasten mara nyingi alihisi kutengwa na familia yake. Hisia hiyo inahusiana na听tajriba yake听ya kuwa Mmarekani听Mwafrika huko Marekani. Kila mara听aliwazia alikotoka na alikostahili.
"Tofauti ni听kwambaanapokuwa umepangwa, kwa听kiasi kikubwa, huwa unatakiwa. Nilikuwa na bahati sana kwamba familia nzuri ilinilea,鈥� alisema mzaliwa huyo wa Philadelphia. 鈥淗ata nilifanana nao, lakini nilijua kabisa kwamba hatukuwa na uhusiano听wa kinasabai. Bado nilijihisi nimepotea.鈥�
Tajriba hiyo听ilimtia moyo Bi. Chasten sio tu听kuwasaka wazazi wake听kibayolojia bali pia kuuchunguza ukoo wake. Alianza uchunguzi wa kinasaba na ukoo ambao听uliyazua maswali mengi kuliko majibu.
Katika eneo lote la katikati mwa Atlantiki, Bi. Chasten ameshiriki safari yake katika maktaba, jamii za kihistoria na hata katika huko Washington, DC.
Kwa kuwa sasa amewapata wazazi wake waliomzaa, anafanya kazi kama mtaalamu wa听unasaba, akiwasaidia听Wamarekani Waafrika wengine katika听kuurekebishauhusiano wao wa kinasaba uliovunjika.
Ushahidi wa stakabadhi
"Mfumo wa utumwa听ulizitenga familia, lakini DNA听huziunganisha familia hizo," alisema Nicka Sewell-Smith, mtayarishaji mkuu wa hadithi wa听 .
Watu hawapaswi kutegemea tu DNA (Asidi DeoksiriboNukleini), alisema. "Wale ambao tumezama听katika taaluma ya unasaba tunataka kupata ushahidi wa stakabadhi听ili听kuifanya miunganisho hiyo.鈥�
Kwenye makala ya Finding Your Roots na Henry Louis Gates Jr., watazamaji wanawafuatilia Wamarekani Waafrika wengi huku wakisaka ukoo wao hadi kwa mababu zao waliokuwa watumwa.听
鈥�"Wamarekani Waafrika walikabiliwa na kikwazo cha kipekee cha kinasaba katika miaka hiyo 10 hadi 20 ya kwanza kutoka utumwani na Vita vya Wenyewe kwa Wenyewe," Nick Sheedy, mtaalamu mkuu wa unasaba katika kipindi hicho.鈥溙�"Sensa ya 1870 ni sensa ya kwanza ya听kitaifa ambayo ilimworodhesha kila mtu kwa jina," Bw. Sheedy aliiambia Africa Renewal katika mahojiano, akiongeza kuwa majina hayo听yangebadilikakutegemea umiliki, uchaguzi wa kibinafsi na sababu听nyingine听zisizoweza kuelezeka.
Kufuatilia mizizi ya Waafrika waliokuwa watumwa, ambao walichukuliwa kuwa mali, kwa kawaida kulihitaji kuangalia mauzo ya mirathi, rekodi za mirathi, hati za kodi na hatimiliki, Bw. Sheedy alieleza. Wakati wa Vita vya听Wenyewe kwa听Wenyewe, aliongeza, askari walizichoma mahakama za kaunti ambazo zilikuwa na kumbukumbu nyingi za enzi ya watumwa.
"Hakuna orodha kuu ya Waafrika waliofanywa watumwa," alisema Bi. Sewell-Smith.
Ingawa rekodi nyingi haziko mtandaoni, alibainisha kuwa hati milioni 3.5 kutoka 鈥斕齛mbazo听sasa zinapatikana kwenye Ancestry.com 鈥� ni mahali pazuri pa kuanzia.
Mojawapo ya听mafanikio ya听ushahidi wa stakabadhi wa Bw. Sheedy听yalihusiana na Ahmir "Questlove" Thompson, mpiga ngoma kutoka bendi ya hip-hop inayoitwa The Roots.
"Tuligundua kuwa mababu zake walikuja kwenye Clotilda," Bw.听Sheedy听alisema. Ilikuwa meli ya mwisho inayojulikana ya watumwa kuwasili Marekani.鈥澨�
Ulinganifu wa听DNA听
Bi. Sewell-Smith anapoufichua ukoo wake mwenyewe, hafuatilii asili yake katika nchi moja ya Kiafrika;听anaandama bara zima. "Ni听Lazima听uzingatie ni vizazi vingapi vilikuwepo tangu kupiga marufuku mwaka 1808 kwa uingizaji wa watumwa kutoka Afrika," alisema.
Kuhesabu vizazi sita kurudi nyuma听kunahusisha kufuatilia mizizi ya听mababu na听mababu 64 kutoka听maeneo mbalimbali听ya Afrika.
Bi. Sewell-Smith anaonya kwamba watu hukosa uhakika ikiwa wanazingatia nchi au asilimia. "Kwa Wamarekani Waafrika, asili zetu zote za Kusini mwa Jangwa la Sahara zinatoka katika maeneo mengi," alisema. 鈥淣inajua 鈥榳api鈥� . Ninataka kujua 鈥榥ani鈥�.鈥�
Katika familia ya Bi. Sewell-Smith, "nani" ni pamoja na bibi yake mwenye umri wa miaka 99, ambaye babu na babu walikuwa watumwa.听
"Bibi yangu anashiriki 30 centimorgans za DNA na mwanamke wa Naijeria ambaye ni kizazi cha kwanza katika familia yake kuzaliwa听Marekani," alisema. "Huyo ni binamu wa nne!"
Watu wanaufanya uvumbuzi huu kila siku, alisema.
Hata听Bw. Sheedy anaweza听kuipata mizizi yake听katika bara hilo. 鈥淏ibi yangu, Betty alikuwa mweupe听hasa na nywele za kimanjano na macho ya buluu.听Mababu zake wote walikuwa waanzilishi wa California, na听alikuwa na karibu asilimia tatu ya DNA ya Afrika Kusini mwa Jangwa la Sahara," alisema. "Sote tunahusiana."
Wataalamu wa unasaba wanaweza kutatua mafumbo zaidi ikiwa watu wengi watapima DNA, alisema Bi. Sewell-Smith.
"Uwezo听uko听kwenye ulinganifu wa DNA," aliongeza. Hiyo ndiyo itasimulia hadithi, kutupa vidokezo, kututuma kwenye听hifadhi za nyaraka na kutuunganisha na watu ambao hatungejua kuwa walikuwa jamaa zetu.
Binamu wa mbali
Huku akisubiri matokeo ya vipimo kadhaa vya DNA, Bi Chasten alisema anatarajia kubaini mahali ambapo angeweza kuwakilisha. "Nilikuwa听ninaenda kutafuta nchi yangu na kuwa na uhusiano wangu."
Badala yake 听ulifichua kwamba babu yake mkubwa wa听kuukeni alikuwa mwanamke wa Ulaya, na听uchunguzi wake wa kiautosom ulionyesha asilimia ya DNA kutoka听kanda za pande zote nne kuu za bara hilo.
Akiwa听amestaajabu na kuchanganyikiwa, Bi. Chasten alisema alikuwa na maswali zaidi kuliko hapo awali. Wakati huu, hata hivyo, alijua听ni听wapi pa kuangalia. "Huwezi kutegemea tu DNA," alisema. "Ni lazima uufanye听uchunguzi, ili yote yawe na maana."
Bi. Chasten aliupata ulinganifu thabiti听wa DNA nchini Ghana, nchi iliyobeba asilimia zake kubwa zaidi. Aliwasiliana na binamu huyu wa mbali na akasikia hadithi ambayo ingali inampa听msisismko.
"Kulikuwa na听mighani kwamba nyanya yake [binamu wa Ghana] angenda kulala kila mara akiomba msamaha kwa sababu alijua jukumu la听mababu听zake katika biashara ya utumwa," Bi. Chasten alisema. "Kilikuwa kitu ambacho alihitaji kulipia."
Hadithi hiyo iliibua hisia zinazokinzana kwa Bi. Chasten: hangeweza听kuyakubali matendo ya听mababu听zake alipokuwa akimfariji binamu yake.
鈥淣ilimwambia, 鈥楿sijali kuhusu hilo.听Tunarejea. Siwezi kueleza kilichotokea wakati huo, lakini sasa tuyanarekebisha.鈥� Kwa hiyo wengi wetu听tunarejea nyumbani.鈥�
Bi.听Chasten alilizuru bara hilo kwa mara ya kwanza mwishoni mwa mwaka jana.听
